Giriş:
Fizikte nicelikleri, skaler ve vektörel olmak üzere 2 gruba ayırırız. Sıcaklık (5 K) , zaman(15s) , kütle(6kg) , hacim(2m3) ve enerji (15J) gibi nicelikler skaler büyüklüklerdir.Bu büyüklükler arasında cebirsel işlem yapılabilir.Büyüklükleri bir sayı veya bir birimle tam olarak ifade edilemeyen niceliklere ise vektörel nicelik diyoruz.
Konu: Fizikte kullanılan büyüklükler genel özellikleri bakımından skaler ve vektörel büyüklükler olmak üzere ikiye ayrılırlar.
a) Skaler büyüklükler: Sayısal büyüklüğü ve birimi verildiğinde, tam olarak anlam kazanan
büyüklüklere skaler büyüklükler denir. Zaman, kütle, hacim, sıcaklık...vb.
b) Vektörel büyüklükler: Sayısal büyüklüğü ve birimi yanında doğrultu ve
yönü de verildiğinde tam olarak anlam kazanan büyüklüklere vektörel büyüklükler denir.
Hız, kuvvet, ivme, ağırlık...vb.
VEKTÖRLERİN BİLEŞKESİ:
1. Paralel kenar kuralı: Paralel kenar kuralında vektörlerin doğrultu ve yönleri değiştirilmeden başlangıçları aynı noktaya getirilir, elde edilen paralel kenarın köşegeni bileşke vektörü verir.
2. Ucuca ekleme kuralı: Bu kurala göre vektörlerin doğrultu ve yönleri değişmemek kaydıyla birinin bitiş noktası diğerinin başlangıç noktasına kaydırılarak ucuca eklenir. İlk başlangıcı son bitişe birleştiren vektör bileşke vektörü verir.
KUVVET
Cisimler üzerinde hareket ve şekil değişikliği yapan etkiye kuvvet denir (görünebilir bir şekil değişikliği olmayabilir).
Kuvvet; duran bir cismi harekete geçirebilir, durdurabilir, hızını ve yönünü değiştirebilir.
Cisimlerin şekli üzerinde geçici veya kalıcı değişiklikler meydana getirebilir.
Kuvvet F ile gösterilir, vektörel bir büyüklüktür.
VEKTÖRLERDE TOPLAMA
(BİLEŞKE VEKTÖR)
Paralelkenar Metodu
ile Toplama
Şekildeki
A ve B vektörlerinin toplamı olan A+B vektörü paralelkenar metodu
ile çizilmiştir. A ve B vektörlerinden karşılıklı paralel çizgiler
çizilerek, bir paralelkenar oluşturulur. Çizilen köşegen vektörlerin
bileşkesidir. |
|
Şekildeki A ve B vektörlerinin
toplamı olan A+B vektörü uçuca ekleme metodu ile çizilmiştir. A ve
B vektörlerinden biri paralel olarak diğerinin ucuna taşınır ve ilk
vektörün başlangıcından son vektörün ucuna çizilen vektör bileşke
vektördür. |
|
VEKTÖRLERİN DİK
BİLEŞENLERİNE AYRILMASI
Her
vektör birbirine dik iki bileşene ayrılabilir. Yani A vektörü öyle
iki vektöre ayrılır ki , bu vektörler birbirine dik ve bileşkeleri
yine A vektörüdür. Yandaki animasyonda F vektörünün x ve y bileşenleri,
F nin x ve y eksenlerindeki izdüşümleri çizilerek bulunuyor.
|
|
|